đặt vấn đề
* RL hành vi là một tập hợp kéo dài của hành vi phát triển theo thời gian, thường được đặc
trưng bởi sự gây hấn và vi phạm
các quyền của người khác.
* Thường liên quan với nhiều RLTT khác như ADHD, RL cảm xúc và các RL học tập
* Trẻ RL hành vi có thể có biểu hiện trong 4 loại sau:
+ Tấn công về thể chất hoặc đe dọa nguy hại đến cơ thể.
+ Phá hủy tài sản của mình hoặc của người khác.
+ Hành vi trộm cắp, hành vi lừa dối.
+ Thường vi phạm các quy tắc phù hợp với lứa tuổi.
dịch tễ học
* Trẻ có RL hành vi thì các hành vi xâm phạm các quyền của người khác lặp đi lặp lại và ở
nhiều nơi.
* Ước tính RL hành vi trong dân số nói chung từ 1% đến 10%, trẻ trai phổ biến hơn trẻ
gái (4:1 đến 12:1).
* Xảy ra nhiều hơn ở trẻ có cha mẹ mắc RL nhân cách chống đối xã hội và phụ thuộc rượu.
nguyên nhân
* Các yếu tố sinh học thần kinh
* Các yếu tố môi trường (gia đình, nhà trường, xã hội)
* Yếu tố kết hợp
CHẨN ĐOÁN (ICD-10)
A. Có mô hình
hành vi (vi phạm quyền cơ bản của người
khác hay những chuẩn mực, luật lệ của xã hội)
lặp lại và dai dẳng, kéo dài ít nhất 6 tháng:
1. Thường có cơn cáu giận trầm trọng so với mức độ phát triển của nó.
2. Thường hay cãi người lớn.
3. Thường chủ động từ chối yêu cầu của người lớn hoặc không tuân theo luật lệ.
4. Thường cố tình 1 cách rõ rệt làm những việc gây khó chịu cho người khác.
5. Thường đổ lỗi cho người khác về những lỗi mà
chúng gây ra hoặc những hành vi sai trái của chúng.
6. Thường dễ “chạm tự ái” hoặc dễ bị làm khó chịu bởi người khác.
7. Thường hay cáu giận hoặc phẫn uất.
8. Thường có thái độ ác ý hoặc hận thù.
9. Nói dối hoặc không giữ lời hứa để nhận được quà hoặc những ưu ái hay để né tránh nghĩa
vụ.
10. Thường hay gây sự đánh nhau.
11. Thường hay sử dụng vũ khí làm tổn thương trầm trọng người khác
12. Thường đi chơi khuya mặc cho bố mẹ ngăn cấm.
13. Biểu hiện sự tàn bạo với người khác.
14. Biểu hiện sự tàn bạo vói súc vật.
15. Cố tình phá hủy tài sản của người khác.
16. Cố tình châm lửa đốt với ý định hay nguy cơ gây ra những tổn hại nghiêm trọng.
17. Lấy trộm đồ vật có giá trị không có sự đối mặt của người bị hại.
18. Hay trốn học bắt đầu trước lúc 13 tuổi.
19. Đã bỏ nhà bố mẹ hoặc trốn khỏi nhà của người thay thế bố mẹ ít nhất 2 lần hoặc bỏ
nhà đi 1 lần qua nhiều đêm.
20. Phạm tội có sự đối mặt của người bị hại.
21. Cưỡng ép người khác hoạt động tình dục.
22. Thường bắt nạt người khác.
23. Đột nhập vào nhà ở hoặc xe của người khác.
B. Không đáp ứng
t/c chẩn đoán RL nhân cách chống đối
xã hội, TTPL, RLCX, RL lan tỏa, ADHD.
* Tuổi khởi phát:
+ Khởi phát ở trẻ em: 1 RL hành vi xảy ra < 10 tuổi
+ Khởi phát tuổi TTN: không có RL hành vi nào xảy ra < 10 tuổi
* RL hành vi trong
môi trường gia đình:
+ Ít nhất 3 tr/c nằm từ 9-23.
+ RL phải được giới hạn trong môi trường gia đình.
* RL hành vi ở người
kém thích ứng xã hội:
+ Ít nhất 3 tr/c nằm từ 9-23.
+ Có mối quan hệ kém với những người đồng trang lứa với bệnh nhân: sự cô độc, chối bỏ, tính
không quần chúng,thiếu k/năng kéo
dài tình bạn thân thiết.
* RL hành vi ở người
còn thích ứng xã hội:
+ Ít nhất 3 tr/c nằm từ 9-23
+ Các mối quan hệ với người cùng trang lứa bình thường.
* RL bướng bỉnh, chống
đối:
+ Có ít nhất 4/ 23 tr/c, nhưng không nhiều hơn 2 tr/c nằm từ 9-23.
+ Các tr/c này phải dẫn đến kém thích nghi và không phù hợp với mức độ phát triển.
* Các mức độ:
+ Nhẹ: có rất ít RLHV vượt quá mức độ cần cho chẩn đoán, chỉ gây tổn hại rất ít cho người
khác.
+ Trung bình: số lượng hành vi và ảnh hưởng của nó cho người khác năm giữa mức nhẹ và nặng
+ Nặng: số lượng hành vi vượt quá số lượng cần cho chẩn đoán, gây hậu quả đáng kể cho người
khác
chẩn đoán phân biệt
* RL hành vi là 1 phần của trạng thái RLTT thời thơ ấu, từ RLCX, RL loạn thần đến RL học tập.
* Hay là RL đồng diễn hay là hậu quả với các RL này.
* RLCX (RL trầm cảm điển hình hay RLCX lưỡng cực)
các rối loạn phối hợp
* RL tăng động, giảm chú ý.
* RL học tập.
* RL lạm dụng chất.
* RL ám ảnh nghi thức.
tiên lượng và tiến
triển
* Tiên lượng tốt: RL hành vi nhẹ không có bệnh lý tâm thần kèm theo và hoạt động
trí tuệ bình thường, được phát hiện
sơm và điều trị kịp thời.
* Nặng hơn với các RL hành vi có kèm theo các RLTT khác (RLCX, RL lạm dụng chất…)
ĐIỀU TRỊ
* Phương pháp điều trị
đa phương thức:
+ Biện pháp can thiệp hành vi.
+ Đào tạo kỹ năng xã hội.
+ Trị liệu và giáo dục gia đình.
+ Điều trị dược lý: thường áp dụng với những hành vi gây hấn bùng nổ, xung đột.
Nhóm an thần kinh (Haloperidol, Risperidol, Clozapin…).
+ Điều trị các rối loạn đồng mắc (nếu có).
tài liệu tham khảo:
1. Tâm thần học trẻ em và thanh thiếu niên,
2. Tài liệu ICD-10 (phiên bản lâm sàng, nghiên cứu).
