đại cương:
Hoạt động trị liệu (HĐTL) là điều trị về thể chất và tinh thần
thông qua các hoạt động có lựa chọn
để giúp người bệnh đạt được chức năng tối đa trong cuộc sống hàng ngày.
Vai trò của HĐTL:
HĐTL dựa vào nguyên lý cho rằng sinh hoạt có ý nghĩa cải thiện
sức khoẻ và sự thoải mái cho con người, trong tất cả các phạm vi của đời sống
hàng ngày
Giúp cho người bệnh sử
dụng một cách tốt nhất khả năng của mình và đáp ứng những nhu cầu tại nơi
mình sinh sống trong môi trường nghề nghiệp, gia đình và xã hội
phạm vi can thiệp của
OT (Occupational therapy):
- Hoạt
động chi trên và thân trên
- Chức
năng sinh hoạt hàng ngày
- Cảm
giác, nhận thức
các biện pháp can thiệp:
1. Các bài tập PHCN về HĐTL
2. Sử dụng dụng cụ trợ giúp:
+ Trong chức năng sinh hoạt hàng ngày
+ Trong di chuyển
3. Thay đổi môi trường sống: nhà ở, nhà vệ sinh,nhà tắm, bếp
ăn…
các bài tập về phcn:
1. Các bài tập HĐTL cho BN tại giường
2. Các bài tập HĐTL cho BN khi ngồi
3. Chức năng sinh hoạt hàng ngày (ADL)
1. HĐTL khi trên giường:
- Đặt
tư thế đúng để bảo vệ khớp vai, bàn tay chức năng
- Tay
cao để dẫn lưu và tránh quên nửa người
- Tập
vận động khớp vai
- Tập
cơ thân mình
2. HĐTL cho BN khi ngồi:
- Đặt
tư thế đúng khi ngồi
- Đai
treo tay (nâng đỡ khớp vai)
- Hỗ
trợ ngồi và tập cho cơ thân mình, di động xương bả vai
- Tập
tay và bàn tay
3. chức năng sinh hoạt hàng ngày (ADL-Activities
of daily living)
- ADL
cá nhân:hoạt động tự chăm sóc bản thân (Ăn uống, tắm rửa, vệ sinh cá
nhân, mặc quần áo...)
- ADL
gia đình: tham gia các công việc trong gia đình (trông con, nội trợ…)
- ADL
cộng đồng: công việc trong xã hội, vui
chơi giải trí
ADL cá nhân:
Ăn:
- Tư thế: Nằm hay ngồi? Đầu? Thân mình?
- Cần người trợ giúp?
- Dùng tay nào? Sử dụng dụng cụ trợ giúp ?
- Bn đưa tay lấy thức ăn ở khoảng cách xa hay gần?
- Bát đĩa trên bàn có được cố định hay không?
Uống:
- Tư thế: Nằm hay ngồi? Kiểm soát đầu cổ ra sao?
- Cầm cốc bằng tay nào (tay lành hay tay yếu, sử dụng 1 tay
hay 2 tay)? Có khó khăn gì khi thực hiện bằng tay yếu?
- Uống nước có rớt hay không? BN kiểm soát thức uống như
nào?
Mặc và cởi quần áo:
- BN có nhận cảm được các phần trên cơ thể không?
- Bn có nhận cảm được các vị trí trong không gian không?
- Nhận thức?
- Thăng bằng ngồi? Vận động của tay lành, tay liệt như thế
nào?
Tắm rửa:
- Là một phần không thể thiếu trong sinh hoạt hàng ngày
- Tư thế: NB ngồi trên giường hay ghế?
- Mức độ phụ thuộc: BN độc lập hay cần trợ giúp? (1 người
hay 2 người? 1 phần hay hoàn toàn, có sử dụng dụng cụ trợ giúp hay không? BN
càn trợ giúp ở giai đoạn nào...?)
- Kiểm soát thân mình ra sao? Cúi với đồ như thế nào?
- Bn có sử dụng tay yếu không? Cách cầm khăn tắm, xà bông,
ca nước, vòi tắm...?
- Bn có gội đầu được không? Có dùng ngón tay yếu để gãi đầu
không?
Đánh răng:
- Cách mở và đóng ống thuốc đánh răng?
- Lấy thuốc vào bàn chải ?
- Sử dụng một hay hai tay? Tay yếu có tham gia cầm cốc hay
chải răng không?
- Có cần sử dụng dụng cụ trợ giúp không? OT có thể tư vấn.
Rửa mặt:
- Sử dụng một hay
hai tay
- Tay yếu cầm khăn như thế nào? Đưa khăn lên các vị trí của mặt
ra sao?
- OT tư vấn dụng cụ trợ giúp
Vệ sinh:
- BN độc lập hay cần trợ giúp
- Nếu cần thì trợ giúp ở khâu nào(đi vào nhà vệ sinh, ngồi,
đứng kéo quần...?)
- Bồn cầu cao hay thấp? Có tay vịn không?
- OT tư vấn dụng cụ trợ giúp
Chải tóc:
- BN cầm lược được bằng tay yếu không?
- Cách cầm ra sao, đưa lên chải tóc như thế nào?
- OT tư vấn dụng cụ trợ giúp
DỤNG CỤ TRỢ GIÚP (Adaptive...
devices)
ADL gia đình: Làm việc
Xem xét công việc trước đây của BN?
Cân nhắc xem BN có thể làm lại được công việc cũ hay không?
- Nếu được thì phải thay đổi như thế nào cho phù hợp?
- Nếu không được thì tư vấn công việc khác cho phù hợp với
BN.
thay đổi môi trường sống:
- Thay đổi chiều cao nhà vệ sinh, nhà tắm, nhà bếp cho phù hợp
- Làm các thanh vịn trong nhà để tiện di chuyển
- Làm bậc trượt thay thế bậc tam cấp cho xe lăn đi
- Thay đổi công việc cho phù hợp…
ADL cộng đồng: Vui
chơi - giải trí
- Những thói quen của BN trước khi vào bệnh viện ?
- Nhu cầu của họ?
- Tạo cho BN một môi trường gần giống như trước kia: uống
trà, sinh hoạt tổ, nhóm, chơi bóng, nấu cơm, ... của các BN trong khoa, phòng.