các phương pháp thăm dò sản khoa

====================

soi ối

- Soi ối lần đầu tiên thực hiện bởi Saling vào năm 1961, cho phép nhìn thấy nước ối qua màng ối nhờ vào hệ thống ánh sáng lạnh.

- Xét nghiệm này chỉ nên thực hiện từ tuần 37 trở đi.

- Soi ối là một phương pháp có thể thực hiện đơn giản, để quan sát màu sắc nước ối.

- Nếu xuất hiện ối xanh là dấu hiệu báo động

- Nước ối bình thường: Màu trong, có vài nụ chất gây chuyển động.

- Nước ối có màu vàng: dấu hiệu này có thể cho thấy có phân su cũ trong nước ối, có tình trạng thai suy trước đó. Biểu hiện này không có ý nghĩa rõ ràng là thai đang suy hay không.

- Nước ối màu xanh đặc, chứng tỏ có sự thải phân su mới.

- Đôi khi sự quan sát nước ối bị hạn chế do chất nhầy cổ tử cung nhiều và đặc, hoặc trong trường hợp thiểu ối.

====================

chọc buồng ối

Chỉ định:

- Tiền sử có con bị các bệnh có tính chất di truyền do rối loạn nhiễm sắc thể hay rối loạn chuyển hoá.

- Sản phụ có chồng bị bệnh liên quan đến rối loạn nhiễm sắc thể.

- Các sản phụ tuổi trên 40.

- Các trường hợp nghi ngờ có bệnh lý có tính chất di truyền:

+ Các bệnh rối loạn nhiễm sắc thể (tam thể 21, nhiễm sắc thể giới tính X…)

+ Các bệnh có rối loạn chuyển hoá: chuyển hoá đường, mỡ, acid amin và các rối loạn chuyển hoá khác.

- Các dị dạng thai: bệnh não nhỏ, không có sọ, bệnh thoát vị não, não úng thuỷ, nứt đốt sống…

====================

XÉT NGHIỆM SINH HOÁ

Định tính hCG trong nứớc tiểu:

- Hiện nay, việc định tính hCG trong nước tiểu để phát hiện có thai thường được thực hiện bằng cách sử dụng que thử thai nhanh.

Xét nghiệm này cho kết quả dương tính khi nồng độ hCG từ mức 25 IU/l.

- Nếu kết quả dương tính: Khả năng có thai.

- Nếu kết quả âm tính: cần làm lại sau vài ngày vì có thể bỏ qua những thai nghén ở giai đoạn sớm.

Định lựợng Beta-hCG trong huyết thanh:

- cho phép phát hiện nồng độ rất thấp của Beta-hCG và theo dõi diễn biến của Beta-hCG khi định lượng liên tục.

- Từ ngày thứ 10 - 20 sau thụ thai, Beta-hCG tăng gấp đôi sau mỗi 14 ngày.

- Đỉnh cao của Beta-hCG đạt được ở tuần thứ 9 thai kỳ.

- Định lượng Beta-hCG trong huyết thanh giúp:

. Chẩn đoán sớm thai nghén: có thể định lượng Beta-hCG trước khi chậm kinh (khoảng 10 ngày sau khi trứng rụng).

. Chẩn đoán và theo dõi các bất thường thai nghén:

+ Chẩn đoán thai ngoài tử cung: bình thường Beta-hCG tăng gấp đôi sau mỗi 48 giờ, nếu thấp hơn thì nghi ngờ thai ngoài tử cung.

+ Chẩn đoán và theo dõi bệnh tế bào nuôi cần phải phối hợp định lượng Beta-hCG với siêu âm. Beta-hCG thường cao hơn 100.000 IU/l.

+ Sàng lọc huyết thanh mẹ trong 3 tháng giữa thai kỳ, kết hợp với định lượng AFP và Estriol để phát hiện hội chứng Down.

AFP (alpha-foetoprotein):

AFP được tổng hợp chủ yếu bởi gan của thai nhi, thải trừ qua nước tiểu vào buồng ối và lưu thông vào tuần hoàn của mẹ.

Trong nước ối nồng độ tối đa từ 25-45mg/l vào giữa tuần 12 - 15.

Trong máu của mẹ, nồng độ tối đa đạt được giữa tuần 29 - 32.

AFP kết hợp với định lượng cholinesterase để phát hiện tật hở cột sống và bất thường về nhiễm sắc thể.

===============

SIÊU ÂM

Siêu âm chẩn đoán trong 3 tháng đầu thai kỳ:

- Xác định có thai hay không, vị trí của túi thai.

- Xác định số lượng thai.

- Xác định tim thai: Nếu siêu âm qua đường bụng có thể thấy được tim thai lúc thai khoảng 6,5 tuần, nếu qua đường âm đạo có thể thấy được thấy tim thai lúc thai 5,5 tuần.

- Xác định tuổi thai

- Khảo sát những bất thường của thai: thai ngoài tử cung, thai trứng, thai lưu, sẩy thai, bóc tách màng đệm, thai và dụng cụ tránh thai trong buồng tử cung...

- Khảo sát các bất thường ở tử cung và phần phụ kèm thai nghén như: u xơ tử cung, khối u buồng trứng, các dị dạng tử cung...

Siêu âm chẩn đoán trong 3 tháng giữa và 3 tháng cuối thai kỳ:

- Khảo sát hoạt động của tim thai: vị trí, tần số, nhịp tim thai.

- Xác định số lượng thai. Nếu xác định đa thai, cần ghi nhận các thông tin về rau thai vì điều đó rất cần cho xử trí lâm sàng.

- Khảo sát ngôi thai.

- Sự phát triển của thai: Bằng việc đo kích thước của đường kính lưỡng đỉnh (BPD: Biparietal diameter), hoặc chu vi vòng đầu (HC: head circumference) và chiều dài xương đùi (FL: Femur length). Đánh giá trọng lượng thai và sự phát triển của thai thường dùng chu vi vòng bụng (AC: abdominal circumference).

- Khảo sát các bất thường về cấu trúc giải phẫu và chức năng của thai.

- Ước định thể tích nước ối: theo phương pháp Phelan, bình thường chỉ số ối (AFI) trong giới hạn 5-25cm, nếu ít hơn 5cm thì nghi ngờ thiểu ối, nếu trên 25cm thì có thể là đa ối.

- Khảo sát vị trí và độ trưởng thành của bánh nhau.

- Dây rốn: bình thường dây rốn gồm 2 động mạch và 1 tĩnh mạch.

- Khảo sát tìm các khối bất thường ở tử cung và 2 phần phụ: tử cung dị dạng, u xơ tử cung, khối u buồng trứng...

Vai trò siêu âm trong hướng dẫn một số thăm dò chẩn đoán tiền sản:

- Chọc dò ối: để đánh giá bất thường nhiễm sắc thể, định lượng AFP và achetyl cholinesterase trong dịch ối để đánh giá tình trạng dị tật ống thần kinh.

- Chọc dò dây rốn áp dụng trong việc xử trí tình trạng thai nhi thiếu máu nặng. Tuy nhiên, thủ thuật này có mối tương quan với tỷ lệ tử vong cao ở thai nhi (1%) do đó hiếm khi được sử dụng với mục đích chẩn đoán di truyền.

- Sinh thiết hút gai rau để khảo sát di truyền học.

===============

monitoring sản khoa (CTG)

Sử dụng monitoring sản khoa để ghi liên tục nhịp tim thai và cơn co tử cung trong khi có thai và khi chuyển dạ.

Mục đích

- Phát hiện một số bất thường về tim thai.

- Phát hiện một số bất thường về cơn co trong chuyển dạ.

Phân tích một biểu đồ tim thai và cơn co trên monitoring sản khoa:

- Nhịp tim thai cơ bản (NTTCB) : bình thường nằm trong khoảng 120-160 lần/phút, trung bình là 140 lần/phút.

- Dao động nội tại (DĐNT):

+ Dao động loại 0: khi độ dao động dưới 5 nhịp/phút.

+ Dao động loại 1: khi độ dao động trên 5 và dưới 10 nhịp/phút.