“Khi năng lượng bị bào mòn bởi những việc nhỏ: Cái giá của bận rộn không giá trị”
Có những ngày ta làm việc không ngơi tay, đầu óc quay cuồng giữa hàng chục đầu việc, nhưng đến cuối ngày lại chẳng thấy mình tiến thêm bước nào. Mệt mỏi, bứt rứt, và đôi khi hoang mang: “Tôi đang làm nhiều, nhưng rốt cuộc tôi đang đi đâu?”
Đó là trạng thái của rất nhiều người trong guồng quay công việc hiện nay — kiệt sức không phải vì nặng nhọc, mà vì vô nghĩa.
1. Cái bẫy của “bận rộn có vẻ hữu ích”
Trong nhiều môi trường, việc ai cũng bận rộn được xem là bình thường, thậm chí là thước đo của sự chăm chỉ. Nhưng thực tế, rất nhiều “bận rộn” lại là bận vì những việc không tạo giá trị: điền biểu mẫu, họp hành hình thức, xử lý giấy tờ, cập nhật báo cáo mà chẳng ai đọc kỹ.
Những công việc ấy không xấu, nhưng khi chúng chiếm phần lớn thời gian, chúng bào mòn năng lượng, làm tê liệt khả năng tư duy chiến lược và sáng tạo. Người làm giỏi cũng dễ rơi vào vòng xoáy: càng có năng lực, càng được giao thêm việc nhỏ, càng ít thời gian cho việc lớn.
Đó chính là “hiệu ứng năng lực thêm việc” – khi sự giỏi giang vô tình biến thành cái bẫy khiến ta bị kẹt giữa những nhiệm vụ không giúp bản thân phát triển.
2. Nguồn gốc sâu xa: Văn hoá “làm cho xong”
Căn nguyên của hiện tượng này nằm ở cách tổ chức công việc và văn hoá nghề nghiệp:
-
Cơ chế đánh giá theo khối lượng, không theo giá trị: ai làm nhiều hơn, nộp báo cáo nhanh hơn được xem là năng suất, bất kể chất lượng.
-
Thiếu tư duy ưu tiên: nhiều nơi chưa phân biệt rõ “việc quan trọng” và “việc khẩn cấp”, dẫn đến cả đội cùng xoay quanh những mục tiêu ngắn hạn.
-
Tâm lý sợ bị đánh giá: nhiều người chấp nhận làm việc thừa để tránh mang tiếng “rảnh rỗi” hoặc “thiếu hợp tác”.
Khi tất cả cùng chạy theo nhịp đó, tổ chức tưởng như vận hành trơn tru, nhưng thật ra đang đốt năng lượng con người vào những việc ít ý nghĩa nhất.
3. Hậu quả không chỉ là mệt mỏi
Sự mệt mỏi vì việc nhỏ không đơn thuần là cảm xúc. Nó dẫn đến:
-
Hiệu suất tổng thể giảm sút: người giỏi không còn thời gian cho cải tiến, sáng kiến, hoặc học tập.
-
Cạn kiệt cảm hứng nghề nghiệp: ta mất kết nối với giá trị thật của công việc, chỉ còn “tồn tại” trong guồng máy.
-
Lãng phí nguồn lực tổ chức: công sức được dồn vào việc duy trì thủ tục, không phải phát triển chất lượng.
Về lâu dài, hệ thống ấy tạo ra những người làm nhiều nhưng không trưởng thành, một kiểu “làm việc để duy trì công việc” – vòng tròn không lối thoát.
4. Tái thiết năng lượng: Làm ít nhưng sâu
Muốn thoát khỏi tình trạng này, không thể chỉ “cố gắng hơn”. Cần thay đổi cách tiếp cận công việc.
a. Sàng lọc việc theo giá trị
Hãy chia mọi việc ra ba loại:
-
Việc tạo giá trị – giúp bạn hoặc tổ chức phát triển.
-
Việc cần thiết – bắt buộc phải làm nhưng không sinh giá trị trực tiếp.
-
Việc thừa – có thể loại bỏ, rút gọn, hoặc ủy quyền.
Chỉ khi bạn dám thẳng thắn nhìn nhận như vậy, mới có thể chọn lọc và đầu tư vào thứ thật sự quan trọng.
b. Học cách nói “không”
Từ chối không phải là ích kỷ, mà là bảo vệ năng lượng để tạo ra giá trị cao hơn. Mỗi khi định nhận thêm việc, hãy tự hỏi:
“Nếu tôi làm việc này, điều gì khác quan trọng hơn sẽ bị đánh đổi?”
c. Tự động hóa và ủy quyền
Những công việc lặp lại — báo cáo, nhập liệu, chuẩn bị tài liệu... — nên được chuẩn hóa bằng mẫu, công cụ, hoặc chia sẻ cho người khác có thể đảm nhận. Mục tiêu là để bạn được dùng bộ não vào việc đòi hỏi chuyên môn cao hơn.
d. Giữ lại “thời gian cho phát triển”
Hãy dành ít nhất một buổi mỗi tuần chỉ cho những việc giúp bạn tiến lên: đọc, học, viết, nghiên cứu, hoặc nghĩ cách cải tiến. Không bị gián đoạn, không làm việc sự vụ. Đây là “vùng phát triển nghề nghiệp” – vùng giúp bạn thoát khỏi cảm giác trì trệ.
5. Thái độ đúng đắn với “việc nhỏ”
Không phải việc nhỏ nào cũng vô ích. Khi làm những việc ít giá trị, hãy tìm cách nhìn thấy ý nghĩa ẩn phía sau: ví dụ, “mình đang chuẩn hóa quy trình để người sau đỡ vất vả”, hay “việc này giúp tổ chức tránh sai sót hệ thống”.
Khi bạn gắn mỗi việc nhỏ vào mục tiêu lớn, chúng sẽ trở nên dễ chịu hơn và bạn cũng bớt kiệt sức.
6. Lời kết: Chọn ý nghĩa thay vì khối lượng
Sự bận rộn không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với cống hiến. Đôi khi, điều dũng cảm nhất là dừng lại để nhìn xem mình đang đi đâu.
Giữa một thế giới đề cao tốc độ, người biết chậm lại để chọn việc đúng mới thật sự tiến nhanh. Vì cuối cùng, không ai được ghi nhớ vì đã làm bao nhiêu việc – mà vì điều họ tạo ra có ý nghĩa đến đâu.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét