Bác sĩ giữa kỷ nguyên AI: Chúng ta còn giữ vai trò gì?

 

Bác sĩ giữa kỷ nguyên AI: Chúng ta còn giữ vai trò gì?

Trí tuệ nhân tạo (AI - Artificial intelligence) đang thay đổi diện mạo y học với tốc độ chóng mặt. Chỉ trong vài giây, AI có thể phân tích hàng triệu dữ liệu, tổng hợp hướng dẫn điều trị (guideline), gợi ý chẩn đoán chính xác trên hình ảnh y khoa, thậm chí tiên lượng đáp ứng điều trị. Trong bối cảnh ấy, một câu hỏi ngày càng vang lên rõ rệt: Nếu AI có thể làm nhiều việc chính xác hơn con người, thì vai trò của bác sĩ “đời thực” còn lại là gì?

---

1. AI – bộ não siêu phân tích, nhưng không phải con người

AI vượt trội ở khả năng xử lý dữ liệu: không mệt mỏi, không bị cảm xúc chi phối, không “quên” kiến thức. Một hệ thống AI được cung cấp dữ liệu đầu vào đầy đủ có thể gợi ý phác đồ điều trị chuẩn xác, thậm chí phát hiện tổn thương trên cắt lớp vi tính (CT) hay cộng hưởng từ (MRI) mà mắt thường dễ bỏ sót.

Nhưng chính ở đây lại nảy sinh vấn đề: dữ liệu đầu vào trong y khoa hiếm khi đầy đủ và “sạch” như lý tưởng. Bệnh nhân không chỉ là một kết quả xét nghiệm, mà là một con người sống động với hoàn cảnh, tâm tư, khả năng tài chính, và niềm tin. AI có thể đọc được con số, nhưng không thể đọc được ánh mắt đầy lo lắng của một người cha khi hỏi: “Tôi còn sống bao lâu nữa để lo cho con tôi?”

---

2. Bác sĩ – người biến tri thức thành niềm tin

Vai trò quan trọng nhất của bác sĩ trong kỷ nguyên này chính là cầu nối giữa tri thức khô khan và trải nghiệm sống của bệnh nhân.

• Giải thích và cá nhân hóa: AI có thể nói “bệnh nhân nên dùng phác đồ A”, nhưng chỉ bác sĩ mới hiểu rằng người bệnh này không đủ kinh phí cho A, và cần chọn phác đồ B ít tốn kém hơn nhưng vẫn an toàn.

• Đồng cảm và an ủi: Một bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối không chỉ cần thuốc, họ cần một người có thể ngồi lại, lắng nghe, và nói: “Anh không đơn độc, tôi ở đây cùng anh.”

• Truyền cảm hứng sống: Nhiều bệnh nhân tiếp tục điều trị không phải vì hiểu hết phác đồ, mà vì họ tin vào bác sĩ của mình. Niềm tin ấy – AI không thể trao được.

Nói cách khác, AI có thể biết rất nhiều, nhưng chỉ bác sĩ mới giúp bệnh nhân tin rằng mình vẫn còn giá trị để sống tiếp.

---

3. Y học là khoa học, nhưng cũng là nghệ thuật

Trong trường y, chúng ta học bệnh học, giải phẫu, dược lý… tất cả đều là khoa học. Nhưng thực hành y khoa luôn là nghệ thuật: nghệ thuật thuyết phục bệnh nhân uống thuốc dù thuốc gây buồn nôn, nghệ thuật làm người nhà hiểu rằng sự ra đi có khi là giải thoát, nghệ thuật giữ yên lặng đúng lúc và mở lời đúng chỗ.

AI không biết đặt tay lên vai bệnh nhân. AI không thể dùng giọng nói để trấn an, không thể cùng bệnh nhân rơi một giọt nước mắt. Những điều tưởng chừng “ngoài lề” ấy, lại chính là phần cốt lõi của nghề y.

---

4. Vậy, bác sĩ cần làm gì trong kỷ nguyên AI?

• Xem AI như một đồng nghiệp, không phải đối thủ. Hãy để AI làm công việc phân tích dữ liệu, gợi ý chẩn đoán, nhắc guideline.

• Phát triển kỹ năng “rất người”: giao tiếp, thấu cảm, giáo dục sức khỏe, ra quyết định trong vùng xám. Đây là những thứ không thể số hóa.

• Trở thành người thầy và người dẫn đường: Giúp bệnh nhân hiểu bệnh của mình, giúp họ tìm lại sự bình an, đồng thời dạy thế hệ sau cách làm y học nhân văn.

---

5. Lời kết

Chúng ta đang sống trong một thời kỳ thú vị: y khoa chính xác hơn, dữ liệu phong phú hơn, công nghệ mạnh mẽ hơn. Nhưng điều này không khiến bác sĩ “mất giá trị”. Ngược lại, nó buộc bác sĩ trở về với bản chất thật của nghề: chữa bệnh bằng cả khoa học và trái tim.

Bởi rốt cuộc, bệnh nhân tìm đến chúng ta không chỉ để hỏi “thuốc nào tốt nhất?”, mà còn để nghe một câu nói đầy sức nặng: “Anh hãy yên tâm, tôi sẽ đồng hành cùng anh.”