Giữa những ồn ào y tế: Hãy dừng lại để thấu hiểu nhau

 

Giữa những ồn ào y tế: Hãy dừng lại để thấu hiểu nhau

Trong những ngày gần đây, dư luận cả nước lại một lần nữa chấn động bởi những vụ việc liên quan đến ngành y tế – lần này là ở Nam Định và Phú Thọ. Người dân giận dữ. Nhân viên y tế mệt mỏi. Cộng đồng mạng sục sôi. Còn tôi, với vai trò là một bác sĩ, là một người làm trong ngành, tôi ngồi lặng, đọc, xem, nghe... và tự hỏi: Chúng ta đã đi sai ở đâu?

1. Những vụ việc không đơn độc: Mặt nổi của một tảng băng chìm

Các vụ việc cụ thể dù khác nhau về chi tiết, nhưng đều gói gọn trong một mô-típ quen thuộc: xung đột – thiếu hiểu biết – mất kiểm soát – bạo lực – mạng xã hội phán xử.

Một người nhà bệnh nhân không kiềm chế được cảm xúc, lao vào đánh bác sĩ. Một nhân viên y tế căng thẳng, phát ngôn cộc cằn, gây hiểu lầm. Một thủ tục hành chính lòng vòng khiến người bệnh bức xúc. Một đoạn clip cắt ghép tung lên mạng khiến cả cộng đồng “đứng dậy” đòi lại công lý – dù chưa ai biết rõ sự thật đằng sau.

Những vụ việc ấy không đơn độc. Chúng là triệu chứng của một căn bệnh hệ thống – nơi mà niềm tin giữa người bệnh và nhân viên y tế ngày càng mong manh, nơi mà truyền thông xã hội thay thế tòa án lương tri.

2. Vì sao gia đình người bệnh dễ trở nên hung hăng?

Không ai sinh ra đã muốn đánh bác sĩ. Hành vi bạo lực không nên được bao biện, nhưng cũng không thể bị cắt lìa khỏi hoàn cảnh:

• Lo lắng, hoảng loạn: Trong lúc người thân nguy kịch, cảm xúc của người nhà luôn ở đỉnh điểm. Một hành vi nhỏ của nhân viên y tế, dù vô tình, cũng dễ bị diễn giải như sự vô cảm, vô trách nhiệm.

• Mất niềm tin vào hệ thống y tế: Khi người dân từng chứng kiến hoặc nghe kể quá nhiều về sai sót y khoa, tiêu cực, chậm trễ, thì họ có xu hướng coi bác sĩ là "nghi phạm tiềm năng".

• Truyền thông một chiều và mạng xã hội cực đoan hóa: Chỉ cần một đoạn video 30 giây được cắt đúng thời điểm, cộng đồng mạng sẽ “xét xử” thay tòa án, thay bệnh viện. Nỗi bức xúc từ cộng đồng tiếp thêm “chính nghĩa” cho hành vi sai trái.

• Thiếu kỹ năng giao tiếp của nhân viên y tế: Một bác sĩ giỏi chuyên môn không đồng nghĩa với khả năng xoa dịu nỗi đau bằng lời nói. Những câu từ vô tình, cộc cằn, thậm chí là thiếu tế nhị trong lúc cao điểm có thể đổ thêm dầu vào lửa.

3. Vì sao nhân viên y tế gánh nhiều áp lực đến vậy?

• Thiếu nhân lực, quá tải, lương thấp: Một bác sĩ có thể phải trực liên tục 24 giờ, khám hàng trăm bệnh nhân/ngày với đồng lương ít ỏi. Khi thể lực và tinh thần đều kiệt quệ, ai còn đủ kiên nhẫn để "thấu cảm"?

• Lo sợ sai sót chuyên môn: Chỉ cần một quyết định sai, một sơ suất nhỏ, là cả sự nghiệp tiêu tan, là đối mặt với kiện cáo, thậm chí là... mạng xã hội treo cờ tang.

• Gánh nặng thủ tục hành chính: Hành lang bệnh viện đầy tiếng thở dài của bệnh nhân, còn bàn làm việc bác sĩ chất đầy hồ sơ, giấy tờ, biểu mẫu. Thời gian dành cho con người bị đánh cắp bởi giấy tờ.

• Văn hóa đổ lỗi: Khi có sự cố, bác sĩ thường là người bị “lôi ra trước” – thay vì cả hệ thống cùng nhìn nhận lại. Một sai lầm cá nhân dễ trở thành cái cớ để cộng đồng chỉ trích toàn ngành.

4. Cộng đồng mạng: Công lý hay cực đoan?

Không thể phủ nhận vai trò giám sát của dư luận trong việc thúc đẩy sự minh bạch. Nhưng khi mạng xã hội thay vì là diễn đàn thông tin lại trở thành tòa án cảm tính, mọi thứ dễ bị đẩy đi quá xa:

• Một bác sĩ bị chụp ảnh – tung thông tin cá nhân – đe dọa, bôi nhọ khi chưa có kết luận điều tra.

• Một bệnh nhân bị miệt thị là "chợ búa", "côn đồ" khi chưa ai hỏi họ trải qua những gì.

Trong một xã hội văn minh, công lý không thể là cuộc “hành quyết online”.

5. Vậy, chúng ta nên làm gì?

Về phía ngành y:

• Cải thiện kỹ năng giao tiếp: Mỗi trường y cần dạy sinh viên cách "nhìn vào mắt bệnh nhân", cách thông báo tin xấu, cách chịu đựng sự giận dữ mà không đáp trả.

• Giảm gánh nặng hành chính: Ứng dụng công nghệ để bác sĩ có thể dành thời gian cho người bệnh thay vì hồ sơ.

• Bảo vệ nhân viên y tế đúng pháp luật: Camera bệnh viện không chỉ để giám sát bác sĩ, mà còn để bảo vệ họ trước bạo lực.

• Minh bạch, trung thực: Khi có sai sót, phải có quy trình nhận lỗi, xử lý trách nhiệm rõ ràng. Trung thực là cách tốt nhất để giữ niềm tin.

Về phía người dân:

• Biết quyền, hiểu giới hạn: Người bệnh có quyền đòi hỏi chất lượng điều trị, nhưng không có quyền xâm phạm thân thể, danh dự bác sĩ.

• Giữ bình tĩnh trong đau thương: Hãy nhớ rằng, bác sĩ cũng là con người. Khi ta đau – họ cũng đau. Khi ta giận – họ cũng có thể buồn.

Về phía xã hội, truyền thông và cộng đồng mạng:

• Chậm lại trước khi chia sẻ: Một video chưa phải là sự thật. Hãy để cơ quan điều tra lên tiếng trước khi cộng đồng lên án.

• Lan tỏa thông điệp tích cực: Hãy kể những câu chuyện đẹp trong y tế. Có hàng trăm bác sĩ cứu người mỗi ngày mà không ai biết đến.

• Giáo dục lòng nhân ái: Từ trường học đến truyền thông đại chúng – hãy dạy con trẻ rằng “bác sĩ không phải là cái máy bán thuốc” mà là người đồng hành.

---

Lời kết: Thấu hiểu để không ai bị bỏ lại phía sau

Khi một nhân viên y tế bị đánh, một bệnh nhân chết oan, một bác sĩ bị miệt thị, một gia đình oán hận – không ai là người chiến thắng.

Chúng ta cần dừng lại – để hiểu. Cần đối thoại – để cùng sửa sai. Cần tin tưởng – để phục hồi lòng nhân ái.

Bởi lẽ, ở giữa cơn bão của những clip, những comment, những bài báo… điều duy nhất có thể giữ chúng ta không lạc đường – là sự THẤU CẢM.

#BạoLựcYTế #HiểuĐểThương #ÁpLựcNgànhY #CảiCáchYTế #TônTrọngNhânViênYTế