tương tác thuốc

bài 10

TƯƠNG TÁC THUỐC

Ts.bs. Phạm Thị Vân Anh

Bộ môn dược lý

Đại học Y Hà Nội

MỤC TIÊU

1. Trình bày được tương tác dược động học, cách tra cứu và ý nghĩa trong điều trị.

2. Trình bày được tương tác dược lực học, cách tra cứu và ý nghĩa trong điều trị.

3. Trình bày tương tác thuốc và thức ăn, thuốc và đồ uống.

4. Nêu được các giải pháp làm hạn chế tương tác thuốc bất lợi.

5. Áp dụng case study về các dạng tương tác dược động học và dược lực học.

Tương tác thuốc giữa một thuốc và một tác nhân thứ hai:

- thuốc

- thực phẩm (thức ăn, thức ăn nuôi dưỡng, thực phẩm chức năng)

- rượu, đồ uống

khái quát về tương tác thuốc:

gồm 2 loại:

- Loại 1, tương tác dược động học: ở 4 giai đoạn: hấp thu, phân phối, chuyển hóa và thải trừ

- Loại 2, tương tác dược lực học: quá trình thuốc gắn vào receptor ở vị trí tác dụng

TƯƠNG TÁC DƯỢC ĐỘNG HỌC

Là tương tác ảnh hưởng đến quá trình hấp thu, phân bố, chuyển hóa và thải trừ thuốc

Tương tác thuốc – thuốc:

- Làm thay đổi nồng độ thuốc trong huyết tương

- Làm tăng hoặc giảm tác dụng dược lý và độc tính.

- Tương tác dược động học thường không liên quan đến cơ chế tác dụng.

Hậu quả tương tác dược động học:

tương tác thuốc bất lợi

- Gây phản ứng có hại trên bệnh nhân

- Nguy cơ đe dọa tính mạng, tử vong

- Nhập viện, kéo dài thời gian nằm viện

* tương tác thuốc do thay đổi sự hấp thu:

- Thay đổi ion hóa/Thuốc acid-base

- Tốc độ hấp thu của thuốc

- Nhu động đường tiêu hóa/rỗng dạ dày

- Tạo phức không hấp thu, chelat

- Thay đổi hệ vi khuẩn, chu kỳ gan - ruột

- Tổn thương niêm mac tiêu hóa

Thay đổi độ ion hóa của thuốc:

+ Với các thuốc đường uống:

- Sự hấp thu của thuốc phụ thuộc 2 yếu tố: pKa của thuốc và pH ở vị trí hấp thu.

- pH của dạ dày làm thay đổi hấp thu của thuốc. (pH tăng khi dùng antacid hoặc ăn no => acid yếu tăng hấp thu)

+ Với các thuốc đường tiêm bắp, dưới da và khác:

- Ít ảnh hưởng

- Base yếu sẽ hấp thu khi pH trung tính hoặc kiềm nhẹ.

- Acid kém hấp thu.

Vd: Các thuốc tê, có tính kiềm, nếu vết thương bẩn (acid) => kém hấp thu => thuốc vào máu, mà khoảng điều trị của thuốc tê thì hẹp. vết thương cần được rửa sạch bằng NaCl 0.9%

Thuốc là acid yếu: Acid acetylsalicylic, Furosemid, Ibuprofen, Levodopa, Acetazolamid, Sulfadiazin, Ampicilin, Chlorothiazid, Paracetamol, Cloropropamid

(!) nhớ NSAIDs là acid yếu

Thuốc là kiềm yếu: Reserpin, Amphetamin, Procain, Ephedrin, Atropin, Diazepam, Hydralazin, Pindolol, Propranolol, Salbutamol

Tốc độ hấp thu của thuốc:

- Làm thay đổi tốc độ hấp thu mặc dù tổng lượng hấp thu không thay đổi.

- Procain với adrenalin;

- Insulin với protamin và kẽm.

- Thuốc dùng dài: chống đông, tăng huyết áp: không quan trọng.

- Thuốc dùng liều duy nhất: giảm đau, thuốc ngủ: có ý nghĩa.

Thay đổi đổi nhu động đường tiêu hóa:

- Hầu hết các thuốc được hấp thu ở ruột, ít thuốc được hấp thu ở dạ dày.

- Đẩy nhanh khỏi dạ dày/lưu giữ lâu ở ruột sẽ tăng hấp thu và ngược lại với hầu hết các thuốc.

- Khi dùng thuốc làm thay đổi rỗng dạ dày: tương tác có ý nghĩa với thuốc acid yếu (dạ dày lưu lâu làm tăng hấp thu thuốc acid yếu)

Thuốc giảm rỗng dạ dày: Opioids, Kháng cholinergic, Chống trầm cảm, Thuốc Parkinson, Thuốc an thần kinh chủ yếu

Thuốc tăng rỗng dạ dày: Metoclopramid, Simethicon, Domperidon, Butyrophenon, Kháng H1

Tạo phức giữa các thuốc phối hợp:

Thuốc	Ion kim loại
Kháng sinh tetracyclin	Al, Ca, Fe
Kháng sinh macrolid	Al, Ca, Fe
Kháng sinh fluoquinolon	Al, Ca, Fe, Bi, Mg
Levodopa	Fe
Methyldopa	Fe
Natri fluorua	Ca

=> sữa và các thuốc kháng acid tại chỗ nên dùng xa thời điểm uống thuốc.

Thay đổi hệ vi khuẩn đường tiêu hóa:

- Tiền thuốc, chuyển hóa dưới tác động của hệ vi khuẩn: sulfasalazin, bacampicilin, pivampicilin.

- Phối hợp kháng sinh phổ rộng tiêu diệt hệ vi khuẩn mất hoặc giảm tác dụng của các tiền chất.

- Thuốc chu kỳ gan - ruột không được tái hấp thu. Vd: tránh thai, morphin (khiến nồng độ không đạt tối ưu)

Tổn thương đường tiêu hóa:

- Neomycin làm tổn thương đường tiêu hóa gây bệnh giống Spure, giảm hấp thu nhiều thuốc: digoxin, penicilin, methotrexat…

- Kháng ung thư loại độc tế bào gây tổn thương niêm mạc đường tiêu hóa

* Tương tác do thay đổi sự phân bố

Gắn thuốc vào protein huyết tương:

Acid yếu	Loại protein, tỷ lệ	Base yếu	Loại protein, tỷ lệ
Phenylbutazon	Albumin/gắn nhiều	Diazepam	cid α-1glycoprotein/ nhiều
Aspirin	Albumin/gắn nhiều	Digoxin	cid α-1glycoprotein/nhiều
Diclofenac	Albumin/gắn nhiều	Clopromazin	cid α-1glycoprotein/nhiều
Warfarin	Albumin/gắn nhiều	Erythromycin	cid α-1glycoprotein/nhiều
Sulfonylure	Albumin/gắn nhiều	Cloroquin	cid α-1glycoprotein/ít
Methotrexat	Albumin/gắn ít	Morphin	cid α-1glycoprotein/ít
Ethosuximid	Không gắn	Isoniazid	Không gắn

(!) NSAIDs có ái lực mạnh nhất với albumin

Một số tương tác do đẩy thuốc khỏi protein huyết tương:

Thuốc gây tương tác	Thuốc bị tương tác	Hệ quả lâm sàng
Valproat	Carbamazepin, phenytoin	Tăng nồng độ carbamazepin, phenytoin
Salicylat	Valproat	Tăng nồng độ valproat
Salicylat, Probenecid	Methotrexat	Tăng nồng độ methotrexat
Phenylbutazon	Warfarin, tolbutamid	Tăng nồng độ warfarin, tolbutamid
Sulphaphenazol	Tolbutamid	Tăng nồng độ tolbutamid

- Thuốc lợi tiểu làm giảm thể tích dịch cơ thể: dịch ngoại bào.

- Thuốc phân bố nhiều trong nước: Theophylin, aminoglycosid nhạy cảm với mất nước ngoại bào, tăng nồng độ.

- Quinidin làm tăng nồng độ digoxin huyết tương do đẩy digoxin khỏi mô.

* tương tác thuốc do thay đổi chuyển hóa

- Cytocrhom P450

- Cảm ứng Enzym

- Ức chế enzym

- Lượng máu qua gan

Danh pháp enzym cytochrom P450

Ví dụ, trong CYP2D6 thì:

CYP: Cytochrom P450

2: họ (1, 2, 3, 4)

D: phân họ (A, B, C, D, E)

6: gen chuyên biệt

Một số chất nền, chất cảm ứng, ức chế:

CYP450	Chất nền	Chất cảm ứng	Chất ức chế
CYP1A2	Cafein, clozapin, olanzapin, chống trầm cảm 3 vòng, R-warfarin, theophylin	Lanzoprazol, omeprazol, phenytoin, khói thuốc lá	Amiodaron, cimetidin, FQ, ruvoxamin
CYP2C9	Diazepam, diclofenac, losartan, statin, S-warfarin	Barbitarat, rifampicin	Amiodaron, kháng nấm azol, isoniazid, SSRIs
CYP2C19	Cilostazol, diazepam, lanzoprazol, omeprazol	Carbamazepin, rifampicin	Cimetiddin, SSRIs
CYP2D6	chống trầm cảm 3 vòng, opioid, haloperidol, olanzapin, ondansetron,	Rifampicin, dexamethason	Amiodaron, celecoxib, bupropion, SSRIs
CYP2E1	Enfluran, halothan	Rượu, isoniazid	Disulfiram
CYP3A4	Thuốc tránh thai, corticoid, cycloporin, terbinafin, amiodaron, chẹn calci, R-warfarin, tacrolimus, BZD	Carbamazepin, phenytoin, barbiturat, rifampicin	Cimetidin, clarithromycin, erthromycin, azol, nước bưởi chùm, diltiazem, verapamil, ức chế protease

(!) nhớ các loại chất cảm ứng:

- lao (R, INH)

- thuốc chống động kinh chủ yếu (3 thuốc)

- PPIs

- thuốc lá

(!) các chất ức chế:

- kháng sinh macrolid (ery> clari> azi)

- azol (khánh sinh, thuốc chống nấm)

- kháng H2 dạ dày (cimetidin...)

- chống trầm cảm

- thuốc điều trị HIV

Một số cặp tương tác do cảm ứng enzym:

=> giảm nồng độ thuốc trong máu

Thuốc bị tương tác	Thuốc gây cảm ứng	Hệ quả lâm sàng
Thuốc tránh thai	Carbamazepin, phenytoin, barbiturat, rifampicin	Giảm hiệu lực tránh thai
Cycloporin	Carbamazepin, phenytoin, St John wort	Giảm nồng độ, thải ghép
Paracetamol	Rượu (mạn )	Tăng độc tính trên gan
Corticoid	Phenytoin, rifampicin	Giảm tác dụng corticoid

Một số cặp tương tác do ức chế enzym:

=> tăng nồng độ thuốc trong máu

Thuốc bị tương tác	Thuốc gây ức chế	Hệ quả lâm sàng
Thuốc chống đông	FQ, clarithromycin, erythromycin	Tăng tác dụng chống đông
Azithioprin	Alopurinol	Quá liều azithioprin
Phenytoin, carbamazepin, valproat	Cimetidin	Qua liều thuốc chống động kinh
Sildenafil	Kháng nấm avir	Quá liều sildenafil và tụt HA

Thay đổi lưu lượng máu qua gan

- Thuốc hệ số tách chiết cao, bị chuyển hóa gan lần đầu: opioid, hydralazin, imipramin, nortriptylin, propranolol, verapamil…thải trừ phụ thuộc vào tốc độ vận chuyển thuốc tới gan.

- Những thuốc làm giảm lưu lượng máu đến gan tăng F của những thuốc kể trên.

- Cimetidin làm giảm lưu lượng máu gan, tăng tác dụng propranolol, verapamil...

* tương tác thuốc do thải trừ:

Thay đổi pH nước tiểu

Bài xuất ống thận

Lưu lượng thận

Bài tiết mật, chu kỳ gan - ruột

TƯƠNG TÁC DƯỢC LỰC HỌC

Tác dụng đối kháng trên receptor

Tác dụng đối kháng về tác dụng

Hiệp đồng tác dụng

Một số tương tác hiệp lực:

Tương tác thuốc - thuốc		Tác dụng dược lý
NSAIDs	Warfarin, clopidogrel	Tăng nguy cơ xuất huyết
Ức chế enzym chuyển	Thuốc lợi tiểu lưu kali	Nguy cơ tăng kali huyết
Verapamil	Kháng β adrenergic	Chậm nhịp tim
Kháng TK cơ	Aminoglycosid	Chẹn thần kinh cơ
Alcol	Opioid, an thần	ức chế hô hấp, tăng an thần
Macrolid	Kháng H1 thế hệ 2	Nguy cơ kéo dài sóng QT
Clozapin	Co-trimoxazol	Nguy cơ suy tủy xương

Một số tương tác trực tiếp:

Thuốc gây tương tác	Thuốc bị tương tác	Hệ quả lâm sàng
Aminoglycosid, quinidin, quinin	Thuốc giãn cơ, khử cực	Tăng tác dụng giãn cơ
Kháng β adrenergic	Verapamil	Loạn nhịp
Vitamin K	Warfarin	Giảm tác dụng chống đông
Naloxon	Opioid	Giảm tác dụng giảm đau

Một số tương tác gián tiếp:

Thuốc gây tương tác	Thuốc bị tương tác	Hệ quả lâm sàng
Chống kêt tập tiểu cầu	Thuốc chống đông	Tăng nguy cơ xuất huyết
NSAIDs, corticoid	Thuốc chống đông	Tăng nguy cơ xuất huyết
Thuốc làm giảm K	- Digoxin - Thuốc chống loạn nhịp - Sulfonylure	Tăng tác dụng Tăng loạn nhịp Giảm tác dụng
Thuốc tăng calci huyết	Digoxin	Tăng tác dụng

Tương kỵ - incompatibility:

(!) tương kỵ khác tương khác ở chỗ tương kỵ xảy ra ngoài cơ thể.

- Acid gặp base: tạo muối không tan. Không tiêm kháng sinh loại acid (nhóm beta lactam) vào ống dẫn dịch truyền có tính base.

- Thuốc oxy hóa (vitamin C, B1, penicilin) không trộn với thuốc khử (vitamin B2)

- Thuốc có bản chất protein (insulin, heparin) gặp muối kim loại sẽ kết tủa.

- Than hoạt, tanin hấp phụ hoặc làm kết tủa nhiều alcaloid (quinin, atropin) và các muối kim loại (Zn, Pb, Hg...)

- Phenytoin tủa trong dextrose.

- Aminoglycosid, macrolid, tetracyclin cloramphenicol tương kị với beta lactam dẫn đến mất hoạt tính.

- Heparin không trộn trong ống tiêm hydrocortison.

- Adrenalin không trộn với natri bicarbonat.

- Thiopental kết tủa với succinylcholin, pancuronium, atracurium, ketamin, morphin khi trộn lẫn.

TƯƠNG TÁC THUỐC - THỨC ĂN

Hấp thu thuốc: tăng/giảm

Chuyển hóa thuốc: tăng/giảm

Thải trừ thuốc/thức ăn: acid

Tương tác hấp thu thuốc - thức ăn

Thuốc bị giảm hấp thu: Kháng sinh macrolid, Isoniazid, Levodopa, Phenobarbital, Rifampicin, Aminophylin, Ampicilin/amoxicilin, Aspirin, Cefradin, cephalexin

Thuốc tăng hấp thu: Carbamazepin, Griseofulvin, Hydroclorothiazid, Lithium, Nitrofurantoin, Propoxyphen, Riboflavin, Spironolacton, Thuốc giun sán (ức ăn nhiều mỡ)

Thức ăn thay đổi chuyển hóa thuốc:

- Thức ăn ảnh hưởng enzym chuyển hóa thuốc của gan.

- Thuốc IMAO tương tác với tyramin. Hậu quả tăng amin, tăng norepinephrin hệ giao cảm, tăng huyết áp kịch phát.

- Tương tác IMAO: pho mát, men bia, rượu vang, bơ, chocolat, vỏ quả đậu tằm, thịt bò, gan gà, thịt hun khói, cá trích…

- Tương tác vitamin B6 và levodopa; vitamin B9 và methotrexat;

- Các loại rau lá xanh như: bông cải xanh, rau bina, cải xoăn chứa vitamin K: giảm tác dụng warfarin.

- Thực phẩm tăng tác dụng warfarin: hành tây, tỏi hoặc vitamin E.

- Cam thảo chứa glycyrrhizin, giảm tác dụng thuốc hạ huyết áp, lợi tiểu.

Thức ăn làm thay đổi thải trừ thuốc:

- Thức ăn làm thay đổi pH nước tiểu nên ảnh hưởng đến thải trừ thuốc.

- Vitamin C, thức ăn chứa acid: chanh, quất, khế làm giảm thải trừ các thuốc acid như phenobarbital, aspirin.

- Vitamin C, thức ăn chứa làm tăng kết tủa các sulfamid trong thận.

Cà phê, chè

- Cafein làm tăng tác dụng của thuốc hạ sốt giảm đau aspirin, paracetamol;

- Cafein tủa clopromazin, haloperidol: giảm hấp thu.

- Cafein làm tăng hòa tan ergotamin, dễ hấp thu.

- Tanin trong chè gây tủa các thuốc có Fe, calci hoặc alkaloid (morphin, codein, methadon)

Rượu ethylic/ethanol

Thuốc	Cơ chế	Hệ quả lâm sàng
Metronidazol, co-trimoxazol, cephalosporin, kháng H2, clopropamid, macrolid	Ức chế chuyển hóa rượu, tăng aldehyd máu	Tim nhanh, đỏ bừng mặt, đổ mổ hôi, đau đầu…
Thuốc giãn mạch, nitroglycerin	Hiệp đồng tăng giãn mạch	Nguy cơ tụt huyết áp
Sulfonylure, insulin	Tăng tác dụng hạ đường huyết	Nguy cơ hạ đường huyết
Opioid, thuốc an thần, trầm cảm	Tăng tác dụng ức chế TKTW	Nguy cơ suy hô hấp
Warfarin	Giảm chuyển hóa ở người mới nghiện. Tăng chuyển hóa ở người nghiện mạn tính	Tăng nguy cơ xuất huyết, chảy máu. Giảm tác dụng chống đông
NSAIDs, corticoid	Tăng tác dụng loét dạ dày	Loét, xuất huyết tiêu hóa
Paracetamol, amiodaron, methotrexat	Tăng chuyển hóa độc gan	Tăng độc tính trên gan

(!) đã dùng thuốc thì không dùng rượu

Các tương tác thuốc quan trọng:

Thuốc gây tương tác	Thuốc tác động tương tác	Hệ quả - cơ chế
Alcol	Opioid, kháng trầm cảm 3 vòng, kháng histamin	Bội tăng tác dụng ức chế TKTƯ, an thần, mất điều hòa
Aminoglycosid	Lợi tiểu quai	Tăng độc tính trên tai
Antacid	Sắt, tetracyclin, ketoconazol, fluoroquinolon, macrolid	Làm giảm hấp thu hoặc do phản ứng với thuốc chịu tương tác hoặc làm giảm độ acid của ruột
Kháng sinh	Estrogen (kể cả thuốc tránh thai)	Nhiều kháng sinh làm giảm nồng độ estrogen huyết và giảm hiệu lực thuốc tránh thai do giảm chu kỳ gan ruột của estrogen
Kháng trầm cảm	Kháng muscarin	Hiệp lực bổ sung trên hệ thần kinh thực vật
Kháng histamin	Kháng muscarin, thuốc an thần	Hiệp lực bổ sung tác dụng an thần của thuốc chịu tác động tương tác
Kháng muscarin	Các thuốc hấp thu ở ruột non	Làm chậm khởi phát tác dụng vì sự làm rỗng dạ dày bị chậm trễ
Barbiturat (đặc biệt phenobarbital)	Thuốc an thần – gây ngủ khác	Hiệp lực bổ sung ức chế TKTƯ
	Azol kháng nấm, chẹn calci, propranolol, quinidin corticosteroid, wartarin và nhiều thuốc chuyển hóa ở gan khác	Barbiturat làm tăng thanh thải thuốc chịu tương tác vì làm tăng cảm ứng enzym, giảm hoạt tính thuốc chịu tương tác
Warfarin	Cimetidin, erythromycin lovastatin, metronidazol	Tăng tác dụng chống đông do ức chế chuyển hóa warfarin
	Steroid đồng hóa, aspirin, NSAIDs, quinidin, thyroxin	Tăng tác dụng chống đông
	Barbiturat, carbamazepin phenytoin, rifampin	Giảm tác dụng chống đông do tăng thanh thải warfain cảm ứng cyt P450
β – blockers	Insulin	Che dấu triệu chứng hạ đường huyết
	Prazocin	Tăng sự ngất xỉu do hội chứng liền đầu
Resin gắn acid mật	Digitalis, thyroxin, thiazid, paracetamol	Resin làm giảm hấp thu các thuốc chịu tác động tương tác vì gắn vào các thuốc này
Carbamazepin	Doxycyclin, estrogen, warfarin, haloperidol, theophylin	Làm giảm tác dụng do cảm ứng chuyển hóa thuốc
Cimetidin và H2-blocker khác	Benzodiazepin, lidocain, phenytoin, quinidin, theophyllin, warfarin	Tăng tác dụng do ức chế chuyển hóa
	Ketoconazol	Giảm hấp thu ketoccnazol
Disulfiram, metronidazol, 1 số cephalosporin	Etanol	Tăng cảm giác khó chịu khi uống etanol vì các chất này ức chế aldehyd dehydrogenase
Ketoconazol	Kháng histamin thế hệ 2	Tai biến loạn nhịp tim vì ketoconazol ức chế sự chuyển hóa.
Ức chế MAO: Phenelzin, lsocarboxazid	Thuốc gây phóng thích catecholamin (amphetamin, ephedrin)	Các chất ức chế MAO làm tăng tích trữ norepinephrin ở tận cùng thần kinh giao cảm, epinephrin tích trữ sẽ được phóng thích bởi các thuốc chịu tương tác
Thuốc kháng viêm không steroid	Thuốc chống đông	Tăng tiểu cầu chảy máu vì giảm kết tụ
	Furosemid	Giảm hiệu lực thuốc lợi tiểu
	ƯCMC	Giảm hiệu lực ƯCMC
Phenytoin	Doxycyclin, methadon, quinidin, steroid, verapamil	Tăng chuyển hóa do cảm ứng enzym
Quinidin	Digoxin	Tăng mức digoxin huyết do giảm clearance hoặc có thể thay thế gắn với protein huyết tương
Rifampin	Azol kháng nấm, corticosteroid, methadon, theophylin, tolbutamid	Giảm hiệu lực của thuốc chịu tương tác vì rifampin cảm ứng enzym P450 mạnh
Salicylat	Coticosteroid	Hiệp lực độc tính trên dạ dày
	Heparin, warfarin	Tăng chảy máu, xuất huyết
	Methotrexat	Giảm thanh thải làm tăng độc tính methotrexat
	Sulfinpyrazon	Giảm tác động gây uric niệu
Sucralfat	Fluoroquinolon	Giảm hấp thu kháng sinh
Thiazid	Digoxin	Tăng độc tính digitalis do thiazid làm giảm dự trữ K+
	Lithium	Tăng độc tính lithium vì thiazid làm tăng nồng độ huyết của lithium do giảm thể tích dịch ngoại bào.
Erythromycin	Astemizol, cisaprid, terfenadin, theophylin	Gây độc tính do ức chế chuyển hóa các thuốc chịu tương tác
Ketoconazol	Astemizol, cisapid terbinadin	Gây loạn nhịp tim do ức chế chuyển hóa các thuốc chịu tương tác
	Cyclosporin, lovastatin, warfarin	Giảm clearance do ức chế chuyển hóa ở gan

tương tác đe dọa tính mạng:

Digoxin + calci clorid IV => Nguy cơ rối loạn nhịp tim nghiêm trọng, trụy tim mạch.

tương tác tăng ADR trên bệnh nhân:

Clarithromycin/erythromycin + simvastatin

=> Tăng nguy cơ xảy ra ADR do simvastatin

=> Tiêu cơ vân (có thể gây suy thận), mắc các bệnh cơ

NGUỒN TÀI LIỆU

Sách Bộ y tế:

- “Tương tác thuốc và chú ý khi chỉ định”

- Dược thư quốc gia, DTQG cơ sở

=> Cung cấp thông tin khi chỉ định, chống chỉ định của thuốc và mức độ tương tác thuốc xếp làm 4 mức độ.

- Mức 1: Cần theo dõi

- Mức 2: Thận trọng

- Mức 3: Cân nhắc lợi ích/Nguy cơ.

- Mức 4: Phối hợp nguy hiểm.

nguồn sách - phần mềm nước ngoài:

- Drug Interaction Facts

- Stockleys Drug Interaction

- Fact & Comparision

=> Cung cấp thông tin về tương tác giữa 2 thuốc:

- Mức độ thường gặp của tương tác: Xếp 5 mức độ ít gặp đến thường gặp (5, 4, 3, 2, 1).

- Phản ứng tương tác:

. Nhanh (trong vòng 24 giờ); Chậm: vài ngày, vài tuần.

. Mức độ nghiêm trọng: 3 mức (Nghiêm trọng, trung bình, nhẹ).

. Hậu quả của tương tác: các tác dụng, dấu hiệu.

. Cơ chế của tương tác, quản lý các tương tác này…

PHÁT HIỆN TƯƠNG TÁC THUỐC

Tra cứu thông tin về tương tác thuốc:

- Dược thư Quốc gia Việt Nam (Phụ lục 1: Tương tác thuốc)

- Tra cứu/ hỏi ý kiến của Dược lâm sàng, Dược lý lâm sàng

Thuốc có khoảng điều trị hẹp, nguy cơ xảy ra tương tác nghiêm trọng:

- Kháng sinh aminoglycosid

- Carbamazepin

- Phenobarbital

- Insulin

- Thuốc điều trị đái tháo đường đường sulfonylure

- Theophylin

- Heparin không phân đoạn

- Methotrexat

- Amiodaron

- Digoxin

- Phenobarbital

- Thuốc hạ lipid máu statin

Các yếu tố nguy cơ gây tương tác thuốc:

Đối tượng bệnh nhân:

- Người già

- Béo phì (nhiều mỡ)

- Suy dinh dưỡng (giảm albumin)

- Bệnh nặng

Các tình trạng bệnh cụ thể:

- Bệnh tim mạch

- Đái tháo đường

- Động kinh

- Bệnh gan

- Tăng lipid máu

- Suy giáp

- Nhiễm khuẩn (HIV, nhiễm nấm)

- Rối loạn tâm thần

- Suy giảm chức năng thận

- Bệnh hô hấp

Tài liệu tham khảo

1. Hoàng Thị Kim Huyền, J. Brouwers (2014), Dược lâm sàng- Những nguyên lý cơ bản và sử dụng thuốc trong điều trị, tập 1, Nhà xuất bản Y học.

2. Đào Văn Phan (2015), Dược lý học, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.

3. Goodman and Gilman's The Pharmacological Basis of Therapeutics, 12th Edition.

4. Katzung BG, Masters SB, Trevor AJ (2015), Basic and Clinical Pharmacology, 13th edition, McGraw-Hill Companies, Inc.

5. Arthur J, Darrell R. (2007), Principles of clinical pharmacology, second edition, Elsevier Edition.

6. Rang and Dale (2013), Pharmacology, 7th edition, Elsevier.

7. Ritter JM, Lewis LD, Mant TGK, Ferro A (2008), A Textbook of Clinical Pharmacology and Therapeutics, 5th edition, Hodder Arnold, part of Hachette Livre UK.